Planowanie harmonogramu czasu pracy kierowców jest obarczone przestrzeganiem wielu przepisów. Do nich zaliczamy np. normy, które opisują że czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
W tym artykule przyjrzymy się przepisom dotyczącym dziennego i tygodniowego czasu pracy kierowcy w przewozach regularnych osób do 50 km.
Przed przejściem do wyżej wymienionych zagadnień, zacznijmy od przybliżenia pojęć podstawowych, to jest doby pracowniczej oraz pracy w porze nocnej.
Doba pracownicza
Do celów ustalania czasu pracy kierowców, doba pracownicza definiowana jest jako kolejne 24 godziny, liczone od godziny rozpoczęcia pracy przez kierowcę, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Pojęcie to i związane z nim wymogi, wprowadzone do Kodeksu pracy w 2003 roku, mają w założeniu równomiernie rozkładać pracę kierowcy w różnych warunkach i godzinach rozpoczynania pracy. Z punktu widzenia osób układających harmonogram, najistotniejszą konsekwencją jest wystąpienie nadgodzin u pracownika zatrudnionego przed upływem jego doby pracowniczej. Kodeks pracy dopuszcza, co prawda, wystąpienie nadgodzin ale nie wolno ich pracodawcy z góry planować.
Praca w porze nocnej
Czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin w dobie, w której wykonywana jest praca w porze nocnej. Określają to przepisy art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców.
Sygnalizowanie przekroczenia godzin pracy w dobie pracowniczej, w której kierowca wykonywał pracę w porze nocnej na przykładzie programu Veritum.
Do rozliczania czasu pracy kierowcy stosuje się dwie definicje pracy w porze nocnej.
Ustawa o czasie pracy kierowców z 2004 roku definiuje porę nocną jako okres czterech godzin pomiędzy godziną 00:00 a 07:00 i pojęcie to służy wyłącznie do celu ustalenia czasu pracy i ograniczeń z tym związanych.
Druga definicja pracy w godzinie nocnej służy ustaleniu prawa do dodatku do wynagrodzenia, który należy się pracownikowi za uciążliwość związaną z pracą w tej porze. Kodeks pracy ogólnie nakreśla, że powinno być to 8 godzin między godziną 21:00 a 07:00 i pracodawca ma dowolność w ustaleniu tego przedziału.
Dzienny i tygodniowy czas pracy kierowcy
Do czasu pracy kierowcy zaliczamy czas prowadzenia pojazdu, czas przeznaczony na wykonywanie innej pracy, okresy przerw oraz okresy pozostania w dyspozycyjności.
Wymiar dziennego czasu pracy kierowcy w przewozach regularnych do 50 km, przy zastosowaniu równoważnego systemu pracy, może wynieść maksymalnie 12 godzin (przypomnijmy: w przypadku gdy praca wykonywana jest w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin w danej dobie).
Natomiast maksymalny tygodniowy czas pracy kierowcy może trwać 60 godzin pod warunkiem, że średni tygodniowy czas pracy kierowcy wyliczany z ostatnich 4 miesięcy nie przekracza 40 godzin.
Objaśnienie!
Do czasu pracy kierowców pojazdów używanych do przewozu osób w przewozach regularnych, których trasa nie przekracza 50 km (oraz innych wymienionych również w artykule 3 oraz 13 ustęp 1 rozporządzenia WE nr 561/2006 oraz artykule 2 ustęp 2 litera b umowy AETR) nie ma zastosowania regulacja dotycząca możliwości przedłużenia czasu pracy do 60 h tygodniowo przy zachowaniu reguły, że średni tygodniowy czas pracy kierowcy nie przekroczy 48 h w przyjętym okresie rozliczeniowym oraz odniesienie tej zasady do kierowcy bez względu na liczbę pracodawców, dla których świadczy pracę (wymiar czasu pracy odnosi się do kierowcy, a nie do danego pracodawcy).
Dyspozycyjność kierowcy
Okres pozostania w dyspozycyjności to inaczej dyżur kierowcy. W tym czasie kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania zadań. Do czasu dyżuru zalicza się przerwy na odpoczynek, ale nie zalicza się dobowego odpoczynku (o którym opowiemy później). Za czas dyżuru (za wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu) kierowcy przysługuje czas wolny w wymiarze odpowiadającym długości czasu dyżuru lub wynagrodzenie zgodne ze stawkami zaszeregowania.
Dzienny okres prowadzenia pojazdu
Dzienny okres prowadzenia pojazdu jest to czas jazdy liczony pomiędzy dwoma odpoczynkami dobowymi. W przewozach regularnych do 50 km wynosi maksymalnie 9 godzin. Dwa razy w tygodniu można go przedłużyć do 10 godzin.
Tygodniowy okres prowadzenia pojazdu
W ciągu tygodnia, czyli od godziny 0:00 w poniedziałek do godziny 0:00 w następny poniedziałek (lub jak niektórzy wolą 24:00 w niedzielę) kierowca może prowadzić pojazd maksymalnie przez 56 godzin (2x10h + 4x9h).
Dwutygodniowy okres prowadzenia pojazdu
Czas jazdy ma również swoje ograniczenia godzin w dwutygodniowym rozliczeniu. Przepisy rozporządzenia przyjmują, że całkowity czas prowadzenia pojazdu w okresie dwutygodniowym nie może przekraczać 90 godzin. Dotyczy to każdych dwóch następujących po sobie tygodni (sumujemy zawsze bieżący i poprzedni tydzień).
Sygnalizowanie naruszenia ograniczeń dwutygodniowego okresu prowadzenia pojazdu na przykładzie programu Veritum.
W następnym artykule omówimy przerwy i odpoczynki obowiązkowe do uwzględnienia przy układaniu harmonogramu czasu pracy kierowców w przewozach regularnych na liniach do 50 km.
